فرهنگ امروز: صد‌وهفتمین شماره‌ی ماهنامه «اطلاعات حکمت و معرفت» پرونده ماه خود را به «دین‌پژوهی» اختصاص داده است. دبیر این پرونده، زهره همت، در یادداشتی با عنوان «دین‌پژوهی تطبیقی» هدف از انتخاب این موضوع را فتح بابی برای پرداختن به رویکردهای مختلف دین‌پژوهی تطبیقی می‌داند. «نظام آموزشی، علمی و مطالعاتی کشور ما در حوزه‌ی دین‌پژوهی تطبیقی نیازمند تحول و دگرگونی اساسی و بنیادین است، چرا که از میان دیدگاه‌های متعددی که نسبت به این حوزه ایجاد شده است، تمرکز ما بیشتر بر رویکرد تاریخی و با تکیه بر شباهت‌های میان ادیان استوار کرده و رویکردهای دیگر را مغفول گذاشته است.

از طرفی نباید از یاد برد که ضروری است اتخاذ موضع در این رشته با رشته‌هایی مشابه همچون کلام خلط نشود. چرا که کارکرد دین‌پژوهی تطبیقی اصولا این است که با اتخاذ دیدگاهی بی‌طرفانه نسبت به پدیده‌های دینی و بطلان یا اثبات حقانیت آن‌ها به قضاوت بنشیند و از بیرون، فارغ از نگاهی همدلانه و به شکلی غیر مومنانه (non-confessional) آن پدیده‌ها را بررسی کرده و مورد مطالعه قرار دهد در حالی که رشته‌های مشابهی همچون کلام در پی اثبات حقانیت و مستدل ساختن گزاره‌های دینی هستند که نسبت به آن پیش از هر چیز دیدگاه مومنانه، درون‌دینی و همدلانه اتخاذ شده است.»
 

گفت‌وگو با قاسم کاکایی اولین مطلب این پرونده است که در آن دین‌پژوهی تطبیقی به بحث گذاشته شده است. اینکه آیا مطالعه تطبیقی میان ادیان ضرورتی دارد یا خیر و اساساً انجام مطالعات تطبیقی از وجهی مستدل و منطقی برخوردار است؟

در همین بخش، ابوالفضل محمودی در مقاله‌ی خود با عنوان «غایت سلوک عرفانی در اندیشه شنکره و ابن عربی» به مقایسه دو حکیم وحدت‌گرای هندوی مسلمان در زمینه‌ی آن چیزی است که می‌توان آن را غایت سلوک عرفانی نامید که در عرفان هندو با عنوان مُکشه و در عرفان اسلامی با عنوان فنا از آن یاد می‌شود.

مطلب سوم این پرونده، مقاله‌ای است با عنوان «مقایسه‌ی حقیقت وجود در عرفان اسلامی با سایر مکاتب عرفانی» که نویسنده‌ی آن، محمدجواد شمس، با محوریت قرار دادن موضوع حقیقت وجود، در تلاش است دیدگاه عارفان مسلمان را به‌ویژه با تکیه بر آرای ابن‌عربی و شارحان آراء و آثار او، با آرای کسانی همچون شنکره، رامانوجا، افلوطین، عارفان مکتب قبالا و عارفان تائویی مقایسه کند.

در مقاله‌ی «بررسی مقایسه‌ای نیروانه‌بودایی و فنا و بقا در دیدگاه مولوی» دو اصطلاح «نیروانه» و «فنا» از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده در پی آن است وجود مختلف تشابه و افتراق این دو را برملا سازد. و با استفاده از روش توشهسکو ایزوتسو، اسلام‌شناس ژاپنی، به مقایسه این دو اصلاح پرداخته است.

والپولَه سری‌راهولَه، محقق مدرس و راهب بودایی سریلانکایی، برای محققان و پژوهشگران ادیان و به‌خصوص پژوهشگران بودیسم نامی آشنا است. مقاله‌ی «طرز تلقی بودایی» از او با ترجمه‌ی مسعود فریامنش در پرونده‌ی این شماره آمده. سری‌راهوله در این مقاله با تکیه بر آموزه‌های اصیل بودایی نخست تصویری کلی از طرز تلقی بودایی به دست داده و سپس به اجمال تفاوت این طرز تلقی را با طرز تلقی ادیان دیگر مجال طرح داده است.

و در پایان این پرونده، زهره همت در مقاله «گلی از گلستانی» می‌کوشد ضمن بازنمایی تفکرات سعدی و بودا به عنوان دو حکیم که در حوزه‌‌ی اخلاق از دو بستر دینی متفاوت برآمده‌اند، با تکیه بر کتاب گلستان و دمه پده، نشان دهد سعدی و بودا در پنج ساحت باور، عاطفه و احساس و هیجان، خواسته، گفتار و کردار نسبت به ارتباط با خدا، خود، انسان‌های دیگر و محیط پیرامونی چه موضعی را اتخاذ می‌کرده‌اند و چگونه کیفیتی را در نظر داشته‌‌اند. تا از رهگذر آن به قضاوت بنشینیم که دامنه و محدوده، و کیفیت و چند و چون اخلاقی زیستن از نگاه این دو حکیم تا به کجا وسعت و تا به چه اندازه عمق دارد.

اولین مطلب بخش ادب و هنر به گفت‌وگو با حمیدرضا شعیری در خصوص نشانه‌شناسی اتومبیل اختصاص یافته است. دکتر شعیری در این مصاحبه که عنوان آن «من ماشین دارم، پس هستم» است، به بررسی جنبه‌های مختلف کارکرد اتومبیل چه در بعد افسانه‌ای و استعاری، و چه تأثیرات آن در زندگی روزمره از جهت قدرت‌افزایی، مبدل شدن به خانه دوم، تبلیغات، نحوه نشستن پشت فرمان، دیزاین داخلی و ... بررسی کردند.

مطلب بعدی این بخش با عنوان ««نمایش مردی برای تمام فصول»، نمایشی از «اخلاق وظیفه‌گرا»» مقاله‌ای است از نیما افراسیابی که در آن در تلاش است با تبیین و تحلیل مواضع اخلاقی تامس مور، نسبت رویکرد او را با جغرافیای اخلاق‌شناسی مشخص و نقدهای مربوط به چنین گرایش اخلاقی را بیان کند تا از رهگذر آن به داوری نسبت به وجوهی از این نمایش بپردازد.

در بخش اندیشه و نظر، انشاءالله رحمتی موضوع قابل رؤیت بودن خداوند و غیر قابل رؤیت بودن خداوند را مورد بحث قرار داده است و در مقاله خود به حل و فصل تعارض میان دو این دو دیدگاه پرداخته است. «تصویرسازی نادرست از فیلسوفان نظام‌ساز و تاریخ فلسفه مسلمانان» از محمود هدایت‌افزا و مقاله‌ای با عنوان «ماهیت و مفهوم عرفان» از مارگارت اسمیت از دیگر مطالب این بخش است.

در بخش کتاب مقاله‌ای آمده با عنوان «گاهواره شعر دری» از سید مسعود رضوی که انتشار آن به مناسبت پنجاهمین سال انتشار کتاب سبک خراسانی در شعر فارسی، اثر محمدجعفر محجوب است. و مطلب بعدی «خدا در اندیشه فیلسوفان غرب»، گفت‌وگویی است با حسین قنبری مترجم کتاب خدا در اندیشه فیلسوفان غرب. همچنین در این بخش، طبق روال همیشه‌ تازه‌های کتاب در حوزه اندیشه معرفی شده است.

و در پایان در بخش گزارش، گزارشی از سمینارهای حوزه اندیشه در ماه گذشته ارائه شده است.